یکشنبه 91 مهر 23 , ساعت 11:53 صبح
آداب سخن گفتن در اسلام
چگونه سخن بگوییم
پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله فرمود: هنگامی که موسی بن عمران علیه السلام با خضر علیه السلام ملاقات کرد موسی علیه السلام به وی گفت: مرا موعظه کن. خضر گفت: ای کسی که جویای دانشی! بدان که گوینده کمتر از شنونده خسته می‌شود، پس هیچ گاه اهل مجلس خود را خسته مکن. بحار / 1 /2 26
1-
اثر کم سخن گفتن
قال علی علیه السلام: ان احببت سلامة نفسک و ستر معایبک فاقلل کلامک و اکثر صمتک یتوفّر فکرک و یستیز قلبک. غرر الحکم / 3725
اگر سلامت نفس و وجودت و نیز پوشانده ماندن عیوبت را دوست داشتی گفتارت را کم کن و سکوتت را بسیار تا آنکه اندیشه‌ات بسیار و دلت روشن شود و مردم از دست تو در امان باشند.
2 - اثر زیاد سخن گفتن
قال علی علیه السلام: من کثر کلامه کثر خطاؤ ه و من کثر خطاؤ ه قلّ حیاؤ ه و من قلّ حیاؤ ه قلّ ورعه و من قلّ ورعه مات قلبه و من مات قلبه دخل النار. بحار / 71 / 286
هر که کلامش زیاد شود. اشتباهاتش زیاد می‌شود و هر کس خطایش زیاد شود، شرم و حیایش کم می‌شود و آنکه حیایش کم شود، ورع و پرهیزگاری‌اش کم شود، و هر کسی خداترسی‌اش کم شود، قلبش می‌میرد و آنکه قلبش مُرد، در آتش افکنده شود.
-3 بهترین سخن
• الف- سخن راست؛
قال علی علیه السلام: خیرالکلام الصدق. غرر/4 99
بهترین حرف، حرف راست است
• ب- همراه با عمل؛
خیر المقال ما صدّقه الفعال. سفینة البحار / 7 / 383
بهترین گفتار کلامی است که عمل و رفتار ثابتش کند.
• ج- ملال آور نباشد؛
قال علی علیه السلام: خیر الکلام ما لا یملّ و لا یقلّ. غرر الحکم / 4969
بهترین کلام، گفتاری است که خسته کننده نباشد و از گوینده نکاهد. [یعنی جایگاه گوینده‌اش را پایین نیاورد]
• د- منظم و همه فهم؛
قال علی علیه السلام:احسن الکلام مازانه حسن النظام و فهمه الخاص و العامّ. غرر الحکم / 3304
نیکوترین گفتار، کلامی است که منطق و نظم زیبایش کرده باشد و همه فهم باشد.
• ه- متقن و استوار؛
قال علی علیه السلام: احسن القول السداد. غرر الحکم / 2865
نیکوترین کلام، کلام استوار و محکم است.
- 4 آداب سخن گفتن
-1 پاکیزه باشد؛
قال رسول الله صلّی اللّه علیه و آله: ثلاث من ابواب البر: سخأ النفس و طیب الکلام و الصبر علی الاذی. محاسن / 1 / 66
سه چیز است که از جمله راه‌ها و درهای نیکی است: بخشندگی و سخاوت، پاکیزگی گفتار (از حرفهای زشت)و صبوری در مقابل آزارها
-2 زیبا باشد؛
قال علی علیه السلام: اجملوا فی الخطاب تسمعواجمیل الجواب.
غررالحکم /2568
در گفتار خود اختصار را پیشه کنید تا جوابهای نیکو بشنوید.
-3 خریدار داشته باشد؛
قال علی علیه السلام: لا تتکلّمن اذا لم تجد للکلام موقعا.غررالحکم / 10274
هرگاه برای حرف خود جایی نمی‌بینی حرف نزن
-4 نرم و ملایم باشد؛
قال علی علیه السلام: عوّد لسانک لین الکلام و بذل السلام یکثر محبّوک و یقلّ مبغوضک. غرر الحکم / 6231
زبانت را به گفتار نرم بگردان و سلام را هدیه کن تا دوستدارانت زیاد و دشمنانت کم شوند.
5 از روی علم و آگاهی باشد؛ قال علی علیه السلام: لا تقل بما لا تعلم فتتّهم باخبارک بما تعلم.غرر الحکم / 10426
-6 بی فایده نباشد؛
قال رسول الله صلّی اللّه علیه و آله: من حسن اسلام المرء ترکه الکلام فیما لا یعنیه. بحار / 28 / 136
از نشانه‌های خوبی ایمانِ شخص این است که ایمانش او را از کلامی که سودی برایش ندارد باز دارد.
-7 مستهجن نباشد؛
قال علی علیه السلام: ایاک و مستهجن الکلام فانه یوغر القلوب.غرر الحکم / 2675
از کلام مستهجن بپرهیز که قلبها را به دشمنی و کینه می‌اندازد.
-8 پاسخ آن انسان را ناراحت ننماید؛
قال علی علیه السلام: لا تقولنّ ما یسئوک جوابه.غرر الحکم / 10155
حرفی که جوابش ناراحتت می‌کند را نگو
انشاء الله خدا توفیق سخن گفتن نیکو و نیکو سخن گفتن را به ما عنایت فرماید.
چگونه سخن بگوییم
پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله فرمود: هنگامی که موسی بن عمران علیه السلام با خضر علیه السلام ملاقات کرد موسی علیه السلام به وی گفت: مرا موعظه کن. خضر گفت: ای کسی که جویای دانشی! بدان که گوینده کمتر از شنونده خسته می‌شود، پس هیچ گاه اهل مجلس خود را خسته مکن. بحار / 1 /2 26
1-
اثر کم سخن گفتن
قال علی علیه السلام: ان احببت سلامة نفسک و ستر معایبک فاقلل کلامک و اکثر صمتک یتوفّر فکرک و یستیز قلبک. غرر الحکم / 3725
اگر سلامت نفس و وجودت و نیز پوشانده ماندن عیوبت را دوست داشتی گفتارت را کم کن و سکوتت را بسیار تا آنکه اندیشه‌ات بسیار و دلت روشن شود و مردم از دست تو در امان باشند.
2 - اثر زیاد سخن گفتن
قال علی علیه السلام: من کثر کلامه کثر خطاؤ ه و من کثر خطاؤ ه قلّ حیاؤ ه و من قلّ حیاؤ ه قلّ ورعه و من قلّ ورعه مات قلبه و من مات قلبه دخل النار. بحار / 71 / 286
هر که کلامش زیاد شود. اشتباهاتش زیاد می‌شود و هر کس خطایش زیاد شود، شرم و حیایش کم می‌شود و آنکه حیایش کم شود، ورع و پرهیزگاری‌اش کم شود، و هر کسی خداترسی‌اش کم شود، قلبش می‌میرد و آنکه قلبش مُرد، در آتش افکنده شود.
-3 بهترین سخن
• الف- سخن راست؛
قال علی علیه السلام: خیرالکلام الصدق. غرر/4 99
بهترین حرف، حرف راست است
• ب- همراه با عمل؛
خیر المقال ما صدّقه الفعال. سفینة البحار / 7 / 383
بهترین گفتار کلامی است که عمل و رفتار ثابتش کند.
• ج- ملال آور نباشد؛
قال علی علیه السلام: خیر الکلام ما لا یملّ و لا یقلّ. غرر الحکم / 4969
بهترین کلام، گفتاری است که خسته کننده نباشد و از گوینده نکاهد. [یعنی جایگاه گوینده‌اش را پایین نیاورد]
• د- منظم و همه فهم؛
قال علی علیه السلام:احسن الکلام مازانه حسن النظام و فهمه الخاص و العامّ. غرر الحکم / 3304
نیکوترین گفتار، کلامی است که منطق و نظم زیبایش کرده باشد و همه فهم باشد.
• ه- متقن و استوار؛
قال علی علیه السلام: احسن القول السداد. غرر الحکم / 2865
نیکوترین کلام، کلام استوار و محکم است.
- 4 آداب سخن گفتن
-1 پاکیزه باشد؛
قال رسول الله صلّی اللّه علیه و آله: ثلاث من ابواب البر: سخأ النفس و طیب الکلام و الصبر علی الاذی. محاسن / 1 / 66
سه چیز است که از جمله راه‌ها و درهای نیکی است: بخشندگی و سخاوت، پاکیزگی گفتار (از حرفهای زشت)و صبوری در مقابل آزارها
-2 زیبا باشد؛
قال علی علیه السلام: اجملوا فی الخطاب تسمعواجمیل الجواب.
غررالحکم /2568
در گفتار خود اختصار را پیشه کنید تا جوابهای نیکو بشنوید.
-3 خریدار داشته باشد؛
قال علی علیه السلام: لا تتکلّمن اذا لم تجد للکلام موقعا.غررالحکم / 10274
هرگاه برای حرف خود جایی نمی‌بینی حرف نزن
-4 نرم و ملایم باشد؛
قال علی علیه السلام: عوّد لسانک لین الکلام و بذل السلام یکثر محبّوک و یقلّ مبغوضک. غرر الحکم / 6231
زبانت را به گفتار نرم بگردان و سلام را هدیه کن تا دوستدارانت زیاد و دشمنانت کم شوند.
5 از روی علم و آگاهی باشد؛ قال علی علیه السلام: لا تقل بما لا تعلم فتتّهم باخبارک بما تعلم.غرر الحکم / 10426
-6 بی فایده نباشد؛
قال رسول الله صلّی اللّه علیه و آله: من حسن اسلام المرء ترکه الکلام فیما لا یعنیه. بحار / 28 / 136
از نشانه‌های خوبی ایمانِ شخص این است که ایمانش او را از کلامی که سودی برایش ندارد باز دارد.
-7 مستهجن نباشد؛
قال علی علیه السلام: ایاک و مستهجن الکلام فانه یوغر القلوب.غرر الحکم / 2675
از کلام مستهجن بپرهیز که قلبها را به دشمنی و کینه می‌اندازد.
-8 پاسخ آن انسان را ناراحت ننماید؛
قال علی علیه السلام: لا تقولنّ ما یسئوک جوابه.غرر الحکم / 10155
حرفی که جوابش ناراحتت می‌کند را نگو
انشاء الله خدا توفیق سخن گفتن نیکو و نیکو سخن گفتن را به ما عنایت فرماید.
_________________
نوشته شده توسط هاشم یارمحمدی | نظرات دیگران [ نظر]
لیست کل یادداشت های این وبلاگ
